VERBAL PERIPHRASES OF COGNITIVE MEANING IN MILKA IVIĆ’S SCIENTIFIC ARTICLES

Jelena  T. Ajdžanović

doi:10.21618/fil2531241a

Autori

Jelena T. Ajdžanović University of Novi Sad Faculty of Philosophy Department of Serbian Language and Linguistics

DOI:

https://doi.org/10.21618/fil2531241a

Parole chiave:

глаголска перифраза, синтакса, семантика, академски дискурс, српски језик

Abstract

This paper deals with the use of verbal periphrases with the meaning of cognitive processes in scientific discourse, more precisely, in the texts by Milka Ivić, collected in Linguistic Experiments 1. The analysis is multi-layered and is carried out on the following levels: The collected combinations of words are examined on the semantic level - their meaning is analysed, whereby, firstly, the opposition objective: subjective perception of reality is taken as relevant, and then, based on the narrower meaning, subgroups are formed. Furthermore, the analysis is carried out on the content-formal level - the semantic content of functional verbs is analysed and described in correlation with the form, but also the meaning, of the nominal member of the analytical construction. Finally, the registered verb periphrases are observed on the level of usage with the aim of determining their discourse potential. In accordance with the set objectives, the conclusions of the conducted analysis were drawn on several levels. The analysis of verb periphrases, considering their meaning, showed that only those combinations of words denoting intellectual processes are registered in the analysed corpus, i.e. those that indicate a conscious reflection on various phenomena, which is expected considering the functional and stylistic affiliation of the examined texts. More narrowly, the recorded verb periphrases are classified into four subgroups that represent the linguistic reflection of research phases – combinations of words with the meaning of (1) perceiving phenomena and thinking about them, (2) forming initial hypotheses, (3) interpreting them and (4) drawing conclusions about their nature and functioning. The results of the content-formal analysis show the following. Firstly, functional verbs, primarily with a full meaning, belong to two meaning classes: verbs of movement and verbs of giving/possession. Secondly, the formal structure of the analyzed analytical constructions is predetermined, primarily, by the valency characteristics of the verb lexeme, but also by the meaning of the noun in the position of the nominal part. Observed from the point of view of the use of verb periphrases, after the conducted research, it is concluded that they have discourse roles of amplifiers, markers of relation to the content and markers of relation to the reader.

Riferimenti bibliografici

Ajdžanović, J., Kvoka, T. (2021) Perifrastični izrazi s glagolima kretanja u srpskom i poljskom jeziku, Zbornik Matice srpske za filologiju i lingvistiku, LXIV/2, Novi Sad, Matica srpska, 185‒201.

Ajdžanović, J. (2021) Glagoli verovati, uveravati/uveriti i poverovati – sintaksičkosemantička analiza i leksikografski aspekt, Leksikografija i leksikologija u svetlu aktuelnih problema, Beograd, Institut za srpski jezik SANU, 289–313.

Ајdžanović, J. (2024) Kognitivni glagoli u radovima Milke Ivić: sintaksičko-semantička i diskursna analiza, Zbornik u čast Milki i Pavlu Iviću (u štampi).

Alanović, M. (2011) Kauzativnost – manipulativnost: od koncepta ka formi, Novi Sad, Filozofski fakultet.

Alanović, M. (2013) Tipični strukturno-semantički modeli perifraza sa glagolima prostorno-mobilnih odnosa, Zbornik Matice srpske za filologiju i lingvistiku, LVI, Novi Sad, Matica srpska, 51–61.

Alanović, M. (2017) Funkcionalna upotreba reči: glagoli između leksičke i gramatičke službe, Zbornik Matice srpske za filologiju i lingvistiku, LX/2, Novi Sad, Matica srpska, 87–119.

Antonić, I. (2005) Sintaksa i semantika padeža, U: Piper, P., I. Antonić, V. Ružić, S. Tanasić, Lj. Popović, B.Tošović, Sintaksa savremenoga srpskog jezika. Prosta rečenica (u redakciji akademika Milke Ivić), Beograd – Novi Sad, Institut za srpski jezik SANU – Beogradska knjiga – Matica srpska, 119–300.

Babenko, L. i dr. (2002) Ruskije glagolnyje predloženija. Eksperimentalnii sintatičeskii slovar. Москва, Флинта – Наука.

Balažic Bulc, T., Požgaj Hadži, V. (2016) Metadiskursni elementi u znanstvenim člancima Ljiljane Subotić, Теме језикословне у србистици кроз дијахронију и синхронију, Нови Сад, Филозофски факултет, 591–609.

Belaj, B. (2008) Jezik, prostor i konceptualizacija. Shematična značenja hrvatskih glagolskih prefiksa, Osijek, Filozofski fakultet.

Dražić, J., Ajdžanović, J. (2019) Usvajanje perifrastičnih konstrukcija u srpskom jeziku kao stranom, Prilozi proučavanju jezika, 50, Novi Sad, Filozofski fakultet u Novom Sadu, 183–195.

Dražić, J., Ajdžanović, J. (2010) Kolokacije s glagolima (о)drža(va)ti kao operatorima, Godišnjak Filozofskog fakulteta u Novom Sadu, 35/2, Novi Sad, Filozofski fakultet, 325–334.

Gwilliams, L., Fontaine, L. (2015) „Indeterminacy in process type classification“. Functional Linguistics, 2, 2–19. https://functionallinguistics.springeropen.com/articles/10.1186/s40554-015-0021-x

Halliday, C. M. (32004) An Introduction to Functional Grammar. London, Arnold Hodder.

Hlebec, B. (2008) Kolokacijska metoda semantičke analize na primeru imenice pažnja, Semantička proučavanja srpskog jezika, Srpski jezik u svetlu savremenih lingvističkih teorija, knj. II, Beograd, Srpska akademija nauka i umetnosti – Odeljenje jezika i književnosti, 65–78.

Hyland, K. (142019) Metadiscourse. Exploring Interaction in Writing. London – New York – Oxford – New Delhi – Sidney, Bloomsbury Academic.

Ivić, M. (1980) Još o dekomponovanom predikatu, Južnoslovenski filolog, XLIV, Beograd, Institut za srpski jezik SANU, 1–5.

Katnić-Bakaršić, M. (2001), Stilistika (priručnik za studente), Sarajevo, Ljiljan.

Kerkez, D. (1997) Glagolski konstituent perifrastičnih predikatskih konstrukcija (u srpskom i ruskom jeziku), Srpski jezik, 1–2, Beograd – Nikšić, Naučno društvo za negovanje i proučavanje srpskog jezika – Filološki fakultet, 303–310.

Klikovac, D. (2004) O naučnom funkcionalnom stilu, Književnost i jezik, LI/1– 2, Beograd, Društvo za srpski jezik i književnost Srbije – Društvo za srpski jezik I književnost Crne Gore, 23–38.

Krnjaić, Z. (2013) Ekspertsko mišljenje: mišljenje zasnovano na sistemu znanja, Pedagogija, LXVII/2, Beograd, Savez pedagoških društava Jugoslavije, 153–162.

Krstić, D. (21991) Psihološki rečnik, Beograd, Savremena administracija.

Lazić-Konjik, I. (2006) Struktura, funkcija i leksikografska obrada perifrastičnih predikata, Zbornik Matice srpske za filologiju i lingvistiku, LXIX/1, Novi Sad, Matica srpska, 219–304.

Lejkof, Dž., Džonskon, M. (2014) O pojmovnoj metafori, U: Rasulić, K., D. Klikovac, Jezik i saznanje. Hrestomatija iz kognitivne lingvistike, Beograd, Filološki fakultet, 273–307.

Mrazović, P., Vukadinović, Z. (22009) Gramatika srpskog jezika za strance, Sremski Karlovci – Novi Sad, Izdavačka knjižarnica Zorana Stojanovića.

Petrović, V. (1988) O perifrastičnom predikatu sa glagolom činiti u Njegoševom jeziku, Naučni sastanak slavista u Vukove dane, 18/2, Beograd, Filološki fakultet, 507–513.

Piper, P. (1999) Analitički glagolski izrazi i dekomponovani predikati tipa izraziti zahvalnost, Zbornik Matice srpske za filologiju i lingvistiku, XLII, Novi Sad, Matica srpska, 37–43.

Plotnikova, A. M. (2005) Kognitivnyje aspekty izučenija semantiki (na materiale ruskih glagolov). Ekaterinburg, Izdateljstvo Uraljskogo universiteta.

Radovanović, M. (1997) Dekomponovanje predikata. Na primerima iz srpskog jezika, Južnoslovenski filolog, XIII, Beograd: Institut za srpski jezik SANU, 53–80.

Radovanović, M. (2007) Stari i novi spisi. Ogledi o jeziku i umu, Sremski Karlovci – Novi Sad, Izdavačka knjižarnica Zorana Stojanovića.

Radovanović, M. (2015) Fazi lingvistika, Sremski Karlovci – Novi Sad, Izdavačka knjižarnica Zorana Stojanovića.

Rečnik srpskohrvatskoga književnog jezika I–VI (1967–1976). Novi Sad – Zagreb, Matica srpska – Matica hrvatska.

Ristić, S. (2012) O rečima u srpskom jeziku (tvorbeni i leksikografsko-leksikološki aspekti), Beograd, Insitut za srpski jezik SANU.

Tanasić, S. (1995) Dekomponovanje glagola i struktura proste rečenice, Južnoslovenski filolog, LI, Beograd, Institut za srpski jezik SANU, 157–166.

Topolinjska, Z. (1982) Perifrastični predikatski izrazi na međuslovenskim relacijama, Južnoslovenski filolog, XXXVIII, Beograd, Institut za srpski jezik SANU, 35–50.

Tošović, B. (2002) Funkcionalni stilovi, Beograd, Beogradska knjiga.

Štrbac, G. (2010) Glagolske perifraze sa značenjem komunikativne delatnosti, Zbornik Matice srpske za filologiju i lingvistiku, LIII/2, Novi Sad, Matica srpska, 77–88.

Wierzbicka, A. (1996) Semantics. Primes and Universals, Oxford – New York, Oxford University Press.

Vujović, D. (2019) Glagoli ljudskog kretanja u savremenom srpskom jeziku. Semantika i derivacija. Novi Sad, Filozofski fakultet.

Zvekić-Dušanović, D. (2023) Glagolske perifraze u nastavi predmeta srpski jezik kao nematernji, Srpski jezik kao strani jezik u teoriji i praksi, 5, Beograd, Filološki fakultet, 295–306.

Zolotova, G. A. (1982) Komunikativnyje aspekty ruskogo sintaksisa, Moskva, Nauka.

Yule, G. (1996) Pragmatics. Oxford, Oxford University Press.