Orientational Metaphors in Italian, Spanish and Serbian Phraseologisms with the Component eye

Marija  N. Vujović

doi:10.21618/fil2430201v

Autori

Marija N. Vujović

DOI:

https://doi.org/10.21618/fil2430201v

Ključne reči:

orijentacione metafore, frazeologizmi, somatizmi, oko, italijanski, panski, srpski

Apstrakt

Spacijalni odnosi, odnosno formiranje koncepata vezanih za prostornu orijentaciju i proučavanje frazeologizama u čijoj su osnovi predstavljaju relevantan, a nedovoljno ispitan deo kognitivističkih istraživanja. Rad se bavi orijentacionim pojmovnim metaforama u frazeologizmima dva romanska (italijanski i španski) i jednog slovenskog jezika (srpski), i to onim koji u svom leksičkom sastavu imaju somatizam oko. Cilj istraživanja je identifikovati najčešće orijentacione metafore kod frazeologizama s datom komponentom u tri tipološki (ne)srodna jezika, ustanoviti u kojoj meri dosledno slede postulate kognitivističke teorije i utvrditi da li su uočene orijentacione metafore univerzalne ili kulturno uslovljene, imajući u vidu da orijentacione metafore u somatskim frazeologizmima nisu motivisane isključivo telesnim iskustvom, već iju, kao i sve druge konceptualne metafore, sociokulturnu osnovu. U cilju otkrivanja orijentacionih metafora koje motivišu nastanak frazeologizama korišćena je metoda konceptualne analize, upotpunjena lingvokulturološkim pristupom. Rezultati pokazuju da je kod najvećeg broja razmatranih frazeologizama polarizacija dobro–loše u skladu sa postavkama kognitivističke teorije, što može objasniti postojanje identičnih ili sličnih frazeologizama u genetski (ne)srodnim jezicima. Analiza građe otkrila je i da orijentacione metafore često deluju zajedno sa još jednom pojmovnom metaforom (ili metonimijom).

Reference

Basso, H. K. (1991) Le „parole sagge” degli apache occidentali: metafora e Teoria semantica. In: Cacciari, C. (Ed.) Teorie della metafora. L’acquisizione, la comprensione, e l’uso del linguaggio figurato. Milano, Raffaello Cortina Editore, pp. 329–361.

Burnet, J. (1920) Early greek philosophy. London, A & C Black.

Cacciari, C. (1991) La metafora: da evento del linguaggio a struttura del pensiero. In: Cacciari, C. (Ed.) Teorie della metafora. L’acquisizione, la comprensione, e l’uso del linguaggio figurato. Milano, Raffaello Cortina Editore, pp. 1–27.

Casadei, F. (1996) Metafora ed espressioni idiomatiche. Uno studio semantico sull’italiano. Roma, Bulzoni.

Casasanto, D. (2009) Embodiment of abstract concepts: Good and bad in right-and left-handers. Journal of Experimental Psychology: General. 138 (3), 351–367.

Chevalier, J. & Gheerbrant, A. (2018) Diccionario de los símbolos. Barcelona, Titivillus.

Cirlot, J. E. (2018) Diccionario de símbolos. Madrid, Ediciones Siruela.

Dragićević, R. (2007) Leksikologija srpskog jezika. Beograd, Zavod za udžbenike.

Drobnjak, D., Snežana G. & Ksenija Š. (2018) Frazemi sa somatizmom glava u francuskom, španskom i srpskom jeziku. Konceptualno polje ‘čovekovo ponašanje’. Godišnjak Filozofskog fakulteta u Novom Sadu. XLIII (2), 165–180.

Evans, V. & Green, M. (2006) Cognitive Linguistics. An Introduction. Edinburgh, Edinburgh University Press Ltd.

Filipović-Kovačević, S. (2013) Implicirana značenja u reklamama na engleskom i srpskom jeziku. Novi Sad, Filozofski fakultet.

Fink Arsovski, Ž. (2002) Poredbena frazeologija: pogled izvana i iznutra. Zagreb, FF press.

Jovanović V. & Baucal, А. (2012) Pojmovna metafora sagledana iz sociokulturne perspektive. Sintezis. IV(1), 133–156.

Кlikovac, D. (2000) Semantika predloga – studija iz kognitivne lingvistike. Beograd, Filološki fakultet.

Klikovac, D. (2004) Metafore u mišljenju i jeziku. Beograd, Biblioteka XX vek.

Kovačević, B. & Ramadanović, E. (2016) Lijevo‒desno, ispred‒iza i gore‒dolje u hrvatskoj frazeologiji. In: Kržišnik, E., Jakop, N. & Jemec Tomazin, M. (Eds.) Prostor in Čas v Frazeologiji. Ljubljana, Univerza v Ljubljani, pp. 53–72.

Kövecses, Z. (2005) Metaphor in Culture. Universality and Variation. Cambridge, Cambridge University Press.

Kövecses, Z. (2010) Metaphor. A Practical Introduction. Second edition. Oxford, Oxford Universtity Press.

Lakoff, G. & Johnson, M. (1980a) Metaphors We Live By. Chicago, University of Chicago Press.

Lakoff, G. & Johnson, M. (1980b) Conceptual Metaphor in Everyday Language. The Journal of Philosophy. 77(8), 453-486.

Lakoff, G. (1993) The contemporary theory of metaphor. In: Ortony, A. (Ed.) Metaphor and Thought. Cambridge, Cambridge University Press, pp. 202–252.

Laponce, Jean A. (1981) Left and Right: The Topography of Political Perceptions. Toronto, University of Toronto Press.

Milanović, S. (2014) Frazeologizmi s komponentom oko: univerzalno i specifično. Naučni sastanak slavista u Vukove dane. 43(1), 385-393.

Nikolić, M. (2014) Kategorija stepena u srpskom jeziku: složena rečenica. Beograd, Institut za srpski jezik SANU.

Pascual López, X. (2006) Lo que veo, bien lo creo. La vista en la fraseología Española de origen latino. Némesis. Revista de Humanidades. 17, s.d.

Pérez Paredes, M. (2009) Caracterización semántico-sintáctica de las partes del cuerpo en español. Doktorska disertacija. México, Universidad Nacional Autónoma de México.

Piper, P. (1997) Jezik i prostor. Beograd, Biblioteka XX vek.

Prodanović-Stankić, D. (2009) Pojmovna metonimija i metafora u značenjima lekseme srce u srpskom jeziku. Godišnjak Filozofskog fakulteta. 34, 77–87.

Rasulić, K. (2004) Jezik i prostorno iskustvo. Beograd, Filološki fakultet.

Soriano Salinas, C. (2012) La metáfora conceptual. In: Ibarretxe Antuñano, I. & Valenzuela, J. (Eds.) Lingüística Cognitiva. Barcelona, Anthropos Editorial, pp. 87–109.

Stanojčić, Ž. & Popović, Lj. (1992) Gramatika srpskog jezika. Beograd, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva.

Sveto Pismo Staroga i Novoga Zavjeta ‒ Biblija. Beograd, Sveti Arhijerejski Sinod Srpske Pravoslavne Crkve. https://svetosavlje.org/bogosluzbeni/sveto-pismo/

Štrbac, G. (2012) Semantička obeležja frazeologizama s leksemom oko. Godišnjak Filozofskog fakulteta u Novom Sadu. XXVII, 323–335.

Štrbac, G. (2018) Frazeologija o čoveku i čovek u frazeologiji. Novi Sad, Filozofski fakultet u Novom Sadu.

Tolstoj, N. I. (1995) Jezik slovenske kulture. Niš, Prosveta.

Trebješanin, Ž. (1991) Predstava o detetu u srpskoj kulturi. Beograd, Srpska književna zadruga.

Trebješanin, Ž. (2018) Stereotip majke u srpskom jeziku. Etnoantropološki problemi. 13(1), 155-167.