MARINA TSVETAEVA AS A CULTURAL FIGURE IN THE LITERARY WORKS OF BILJANA JOVANOVIĆ AND IRENA VRKLJAN

Sonja  V. Veselinović

doi:10.21618/fil2531426v

Autori

Sonja V. Veselinović Univerzitet u Novom Sadu Filozofski fakultet Odsek za komparativnu književnost

DOI:

https://doi.org/10.21618/fil2531426v

Ključne reči:

kulturna figura, recepcija, autobiografija, feministička kritika, autorka, uzor, čitateljka

Apstrakt

U radu se predstavljaju tokovi rane recepcije pesničkog, proznog i esejističkog dela Marine Cvetajeve u jugoslovenskoj, odnosno srpskoj prevodnoj književnosti, da bi se na osnovu nje razmotrila uticajnost ruske pesnikinje kao uzorne kulturne figure u delima domaćih književnica. U delima srpske književnice Biljane Jovanović (1953–1996), Cvetajeva je prisutna od ranijih ostvarenja pa sve do poslednjeg dela, drame Soba na Bosforu, u kojoj je zastupljena kao jedan od likova. Ona je percipirana kao kontrakulturna figura i kao uzor u smislu autorskog autoriteta i integriteta, ali se ostvaruje i odnos uzajamnosti, vraćanja duga pesnikinji koja je za života lisena adekvatne čitalačke pažnje. I u delu Marina ili o biografiji hrvatske autorke Irene Vrkljan (1930–2021) ovaj aspekt izuzetno je relevantan, osobito u kontekstu recepcije autobiografskih ostvarenja Cvetajeve, te legitimizacije vlastitog poetičkog obračuna sa žanrovskim, socijalnim i rodnim konvencijama. U delima obeju književnica Cvetajeva se javlja kao povlašćena sagovornica, željena čitateljka naspram pretpostavljene kritičke reakcije književnog establišmenta.

Reference

Ahmaduljina, B. (1968) Groznica, prev. O. Davičo. Beograd, Nolit.

Brodski, J. (1989) Udovoljiti senci, prev. N. Nikolić Bobić, J. Tešanović, Lj. Strnčević. Gornji Milanovac, Dečje novine.

Cvetajeva, M. (1971) Marina Cvetajeva, izbor i prevod B. Vuković. Beograd, Mlado pokolenje.

Cvetajeva, M. (1986) Pustolovina: u pet slika, prev. A. Badnjarević, Polja, 32, 334, 504–513.

Cvetajeva, M. (1990) Pesme i poeme, prev. M. Dobrić et al. Beograd, Narodna knjiga, Srpska književna zadruga.

Dakić, M. (2023) Tko nasljeđuje žensko pismo? O domaćoj recepciji francuske feminističke teorije. Umjetnost riječi LXVII, 1, 59–81.

Dinega, A. (2001) A Russian Psyche: the Poetic Mind of Marina Tsvetaeva. The University of Visconsin Press.

Gikić Petrović, R. (2002) Tokovi savremene proze, Novi Sad, Dnevnik.

Gilbert, S. and S. Gubar (1979) The Madwoman in the Attic: The Woman Writer and the Nineteenth-Century Literary Imagination. Yale University Press.

Grujić, M. (2004) Poetika prestupa u prozi Marine Cvetajeve, Genero, 4/5, 43–59.

Hawkesworth, C. (1991) Irena Vrkljan: Marina, or about Biography. The Slavonic and East European Review, Vol. 69, No. 2, 221–231.

Jevremović, Z. (2016) Ram za sliku Ulrike Majnhof. U: B. Jovanović, Buntovnica s razlogom, ur. R. Lazić, M. Urošević, Beograd, Žene u crnom, 83–90.

Jovanović, B. (1980) Psi i Ostali. Beograd, Prosveta.

Jovanović, B. (2016) Buntovnica s razlogom, ured. R. Lazić i M. Urošević, Beograd, Žene u crnom.

Lukšić, I. (2015) Ruski arhiv i kultura ruske emigracije: težišta. U: Matović, V. i S. Barać (ur.) Ruski arhiv (1928‒1937) i kultura ruske emigracije u Kraljevini SHS/Jugoslaviji. Beograd, Institut za književnost i umetnost, 29–40.

Nikolić, M. (1972) Ruske poetske teme. Beograd, Nolit.

Slapšak, S. (2023) Poetika beznađa Biljane Jovanović, Zeničke sveske ‒ Časopis za društvenu fenomenologiju i kulturnu dijalogiku, 37–38, 274–305.

Smith, A. (2016) Marina Cvetaeva in the Artistic Imagination of Russian Poets of the 1960‒1990s. In: Forrester, S. (ed.) A Companion to Marina Cvetaeva. Leiden, Boston, Brill, 239–269.

Šalgo, J. (1995) Da li postoji život. Beograd, Vreme knjige.

Toury, G. (1995) Descriptive Translation Studies and Beyond. Amsterdam, Philadelphia, John Benjamins.

Veselinović, S. (2007) Slike doma u delu Marine Cvetajeve. Gradina 20, 180–199.

Veselinović, S. (2024) Individualizam kao pobuna: književnost i aktivizam Biljane Jovanović, u: Crnjanski, N. (ur.) Identitet umetnice u srpskoj modernoj umetnosti. Novi Sad, Akademija umetnosti, 180–193.

Vidić, A. (2016) Ruska ženska autobiografija: osobno i javno, Zagreb, Hrvatska sveučilišna naklada, Zavod za znanost o književnosti Filozofskoga fakulteta u Zagrebu.

Vrkljan, I. (1966) Soba, taj strašan vrt. Beograd, Prosveta.

Vrkljan, I. (1986) Marina ili o biografiji. Zagreb, Grafički zavod Hrvatske.

Vrkljan, I. (1987) O biografiji. Zagreb, Grafički zavod Hrvatske.

Vujičić, P. (1977) Pesnička i životna sudbina Marine Cvetajeve. U: Cvetajeva, M. Neovdašnje veče: pripovetke i sećanja. Beograd, Rad.

Zorić, V. (2010) Radiating Nests: Metalingual Tropes in Poetry of Exile, Comparative Literature 62 (3), 201–227.